مرکز قرآن و حدیث کریمه اهل‌ بیت علیها السلام

قرآن‌آموزی دارم که موقع پرسش، یا محل آیه را پیدا نمی‌کند یا جای آن در ذهنش است؛ ولی نمی‌تواند خوب بخواند؛ البته وقتی محل آیه را به یاد بیاورد مسلّط می‌خواند. مشکل کار وی کجاست؟

جواب:

اشکال اصلی چنین حفاظی نادرستی روش حفظ است. در واقع در هنگام حفظ جدید، حافظ باید دو چیز را به خاطر بسپارد:

۱. خود آیه؛ ۲. جایگاه و موقعیت آیه (سوره، جزء، صفحه، موقعیت مکانی صفحه، موقعیت مکانی آیه در صفحه و...)

اما این عزیزان فقط مورد اول را حفظ می‌کنند؛ مثل اینکه به جای نصب هر آیه در جایگاه مشخص خودش در حافظه، هر آیه را در خلأ و معلق، به حافظه می‌سپارند. حافظ در هنگام حفظ جدید باید به تصویر صفحه و جایگاه قرارگیری هر آیه، به قصد حفظ شدن دقت کند.

همچنین هنگامی که هر بخش از آیه را از روی قرآن چندبار به قصد حفظ شدن تکرار می‌کند باید به تصویر آیه و جایگاه آن هم توجه داشته باشد تا در ذهنش ثبت شود و نباید در گذر از این مرحله عجله و شتاب کند. علاوه بر این در هنگام حفظ جدید باید تمام مدت در ذهن به نام سوره و جزئی که درحال حفظ کردنش است، توجه داشته باشد و حتی یک لحظه از آن غافل نشود.

استفاده از دفاتر «مشق نور» ویژه حفاظ و نوشتن آیات حفظ شده در جایگاه خودشان هم می‌تواند در ثبت دقیق‌تر تصویر صفحه به حفاظ کمک کند.

از طرف دیگر «هر آنچه حفظ می‌شود برای ماندگاری، باید مرور شود.»

پس هنگام مرور آیات باید همزمان تصویر صفحه، نام سوره، جزء، مفهوم کلی آیات و... هم در ذهن مرور شود؛ یعنی توجه مستمر و مداوم به نام سوره و جزء مورد تلاوت و سیر مفهومی کلی آیات همزمان در ذهن در حال گذر است. اگر شماره آیه یا صفحه حفظ شده، حین تلاوت در ذهن مجسم می‌شود.

علاوه بر توجه به این اصول، به ایشان توصیه کنید:

۱- بعد از مرور هر جزء از حفظ، قرآن را باز کنند و صفحه به صفحه همان جزء را با دقت چشم‌خوانی کنند. بعد قرآن را ببندند و سعی کنند جایگاه قرارگیری آیات را به خاطر بیاورند.

۲- هر روز علاوه بر پرسش‌های معمول از کسی بخواهند از ایشان سؤالات متعدد بپرسد تا فقط آدرس سؤال را پیدا کنند و هر اطلاعاتی در مورد موقعیت آیه به خاطر می‌آورند بگویند.

۳- آیات بالا و پایین همه صفحات یک جزء یا یک سوره را بگویند.

۴- همه سر آیات یک جزء یا یک سوره را پشت سر هم بگویند.

۵- از کتاب‌هایی که برای تقویت حافظه بصری حفاظ چاپ شده‌اند استفاده کنند. مثل سرآیه های وحی، مشق نور و...

۶- تمرینات خلاقانه مثل تمرین با فلش‌‎کارت‌هایی که خودشان از صفحات هر جزء یا سوره یا... درست می‌کنند را به کار بگیرند.

۷- این عادت را در خود ایجاد کنند که قبل از تلاوت هر آیه و پاسخگویی به هر پرسشی، اول آدرس آیه را پیدا کنند.