مرکز قرآن و حدیث کریمه اهل‌ بیت علیها السلام

بسم الله الرحمن الرحیم 

در محضر سوره بقره، جلسه دهم از مجموعه جلسات تفسیر آسان هستیم. این جلسه به آیات بیست و هشت و بیست و نه سوره بقره می‌پردازد.

**«کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللَّهِ وَکُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْیَاکُمْ ۖ ثُمَّ یُمِیتُکُمْ ثُمَّ یُحْیِیکُمْ ۖ ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (۲۸) هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا ۖ ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ۚ وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ (۲۹)»**

**(چگونه به خدا کفر می‌ورزید، در حالی که مردگانی [=بی‌جان] بودید و شما را زنده کرد؛ سپس شما را می‌میراند؛ سپس شما را زنده می‌کند؛ سپس به سوی او بازگردانده می‌شوید. (۲۸) او کسی است که همه آنچه را در زمین است برای شما آفرید. سپس به آسمان پرداخت و آنها را به صورت هفت آسمان استوار کرد و او به هر چیزی داناست. (۲۹))**

### تحلیل و توضیح آیات:

**آیه ۲۸: سیر حیات انسان در عوالم مختلف**

این آیه با تعجب و استفهام انکاری آغاز می‌شود: **«چگونه به خدا کفر می‌ورزید؟»** سپس برای اثبات نعمت و قدرت خداوند، سیر حیات انسان را در چند مرحله کلیدی برمی‌شمارد:

1. **«کُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْیَاکُمْ» (مردگانی [=بی‌جان] بودید، پس شما را زنده کرد):**

* منظور از «اموات» (مردگان) در اینجا، حالت «بی‌جانی» پیش از پیدایش حیات است. انسان در ابتدا سلول‌هایی بی‌جان در نسل‌های پیاپی بود که با تغذیه و ترکیب در رحم مادر، به صورت جنینی رشد کرد. در مرحله‌ای خاص (پس از چهار ماه)، روح در آن دمیده شد و **حیات یافت**. این اشاره به آفرینش اولیه و حیات در دنیا است.

2. **«ثُمَّ یُمِیتُکُمْ» (سپس شما را می‌میراند):**

* این مرحله به پایان **حیات دنیوی** و مرگ اشاره دارد. با مرگ، انسان از این عالم مادی عبور می‌کند.

3. **«ثُمَّ یُحْیِیکُمْ» (سپس شما را زنده می‌کند):**

* این احیاء، اشاره به **حیات برزخی** دارد. پس از مرگ، انسان با بدنی متناسب با عالم برزخ، زندگی جدیدی را آغاز می‌کند. این مرحله، فاصله بین مرگ تا قیامت است.

4. **«ثُمَّ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ» (سپس به سوی او بازگردانده می‌شوید):**

* این بازگشت، اشاره به **حیات اخروی و قیامت** دارد. در قیامت، انسان با بدنی جدید (بدن اخروی) دوباره زنده می‌شود تا حسابرسی نهایی انجام شود. اما سیر انسان حتی پس از قیامت نیز متوقف نمی‌شود. قیامت خود مراحل طولانی دارد (مانند عبور از پل صراط، محاکمه و...) و نهایتاً سرنوشت نهایی (ورود به بهشت یا جهنم) محقق می‌گردد. در حقیقت، کل این مسیر، «بازگشت به سوی خدا» است.

این آیه با بیان این چهار مرحله (آفرینش، مرگ، حیات برزخی و قیامت)، بر برنامه‌ریزی دقیق خداوند برای انسان تأکید کرده و کفر ورزیدن به چنین آفریدگاری را غیرمنطقی و شگفت‌انگیز می‌داند.

**آیه ۲۹: نعمت‌های زمین و عظمت آسمان‌ها**

این آیه به نعمت‌های خداوند در همین دنیا اشاره می‌کند:

* **«هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُمْ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا» (او کسی است که همه آنچه را در زمین است برای شما آفرید):**

* این بیان، عظمت و گستردگی نعمت‌های الهی را نشان می‌دهد. کل زمین و آنچه در آن است، برای بهره‌برداری و زندگی انسان آفریده شده است.

* **«ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ» (سپس به آسمان پرداخت و آنها را به صورت هفت آسمان استوار کرد):**

* این جمله به آفرینش «هفت آسمان» اشاره دارد. «هفت آسمان» می‌تواند اشاره به عوالم بالاتر یا مراتب مختلف هستی باشد که بر جهان احاطه دارند. این بخش، عظمت و تدبیر خداوند در کل کیهان را نشان می‌دهد.

* **«وَهُوَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ» (و او به هر چیزی داناست):**

* این جمله پایانی، علم بی‌پایان و احاطه کامل خداوند بر تمام ذرات جهان و تمام مراحل حیات انسان را خاطرنشان می‌سازد.

ان‌شاءالله در جلسات آینده، به بحث مفصّل خلقت انسان از آغاز و هدف از آفرینش پرداخته خواهد شد.

والسلام علیکم و رحمة الله.